«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր, Հարավային դպրոց, 4-րդ դասարան
Ընձուղտներ
Ընձուղտներ
Ուշադի՛ր կարդա և կատարի՛ր առաջադրանքները․
Աշխարհի ամենաբարի և ամենախաղաղասեր կենդանիներից մեկը երկարավիզ ու զվարճալի ընձուղտն է: Իսկ գիտե՞ք, որ առաջին ընձուղտին Եվրոպա է բերել Հուլիոս Կեսարը և կոչել նրան camelopardalis (camel – ուղտ, pardalis – հեպարդ (ինձ) անունով, նրա քայլքը նմանեցնելով ընձուղտի քայլքին, իսկ մաշկի նախշերը՝ կատվազգիների նշաններին: Հայերեն «ընձուղտ» բառը առաջացել է հենց այս տարբերակով:
Ընձուղտը Երկրի վրա բնակվող ամենաբարձրահասակ կենդանին է: Նրա՝ 6 մետրի հասնող հասակի կեսը կազմում է պարանոցը: Ընձուղտների մարմինը բաց դեղնավուն է՝ մուգ շագանակագույն խալերով: Այդ նախշերը յուրաքանչյուր ընձուղտի մոտ յուրահատուկ են, անկրկնելի՝ ինչպես մարդու մատնահետքերը: Մինչև օրս չեն հայտնաբերվել երկու ընձուղտ, որոնք ունենան նույն տիպի նախշեր: Ի դեպ, նախշերի օգնությամբ կարելի է որոշել ընձուղտի տարիքը: Որքան մուգ են դրանք, այնքան ավելի մեծ է ընձուղտը:
Ընձուղտը նաև ունի ամենամեծ սիրտը և ամենաերկար լեզուն: Սիրտը կշռում է 11 կգ, իսկ լեզվի երկարությունը հասնում է մինչև 50 սմ-ի: Ընձուղտի լեզուն ամբողջությամբ սև է: Նա ունի նաև շատ սուր տեսողություն՝ ամենասուրը հեպարդների տեսողությունից հետո: Կարող է նաև շատ արագ վազել՝ մինչև 55 կմ/ժ արագությամբ:
Ընձուղտները ապրում են Աֆրիկայի սավաննաներում, փոքրիկ խմբերով: Իրենց ցեղակիցներին ընձուղտները վերաբերվում են խորին հարգանքով: Նրանք գրեթե երբեք չեն վիճում միմյանց հետ, միայն խմբի ավագ լինելու համար կարող են վեճեր լինել, և այդ դեպքում ընձուղտները կռվում են՝ միմյանց հարվածելով պարանոցներով:
Ընձուղտը ունենում է 1 ձագ, սակայն ընձուղտիկի լույս աշխարհ գալը տոն է ողջ հոտի համար: Նրանք բոլորը հավաքվում են փոքրիկին տեսնելու և ողջունում են՝ քնքշորեն հպվելով նրան:
Ընձուղտները քաջաբար պաշտպանում են փոքրիկներին՝ անկախ նրանից, թե ում ձագն է նա: Ինչ վերաբերում է ընձուղտ մայրիկին, ապա նա պատրաստ է միայնակ կռվել անգամ մի քանի առյուծի դեմ:
Ծնվելուց արդեն մի քանի ժամ անց ընձուղտիկը ամուր կանգնում է գետնի վրա, հայտնվում են նրա փոքրիկ կոտոշները, իսկ մի քանի օր հետո մայր ընձուղտը փնտրում-գտնում է իր պես այլ մայրիկների և նրանց հետ միասին մանկապարտեզ է ստեղծում փոքրիկների համար: Ամեն օր երեխաներին հսկում է ընձուղտներից մեկը, իսկ մյուս մայրիկները գնում են կեր հայթայթելու:
Օրվա մեծ մասը ընձուղտը անցկացնում է կանգնած վիճակում, անգամ շատ հաճախ քնում է կանգնած՝ գլուխը տեղավորելով ծառերի ճյուղերի արանքում: Գիշերը կարող է նաև պառկած քնել: Երկար պարանոցը ծալվում է, և ընձուղտը մի քանի րոպեով (ոչ ավելի քան 20 րոպե) քնում է պառկած վիճակում: Ի դեպ, նա միակ կենդանին է, որ չի կարողանում հորանջել:
Ընձուղտը կարող է ջրի կարիք չզգալ ավելի երկար, քան ուղտը: Սնվելով հյութեղ բույսերով՝ նա հագեցնում է նաև իր ծարավը: Իսկ օրվա ընթացքում նա կարող է ուտել մինչև 35 կգ բույս՝ դրա վրա ծախսելով 16-20 ժամ:
Ընձուղտը նաև սարսափելի «բուրում է», այդպես նա իրենից հեռու է պահում վնասակար միջատներին:
Ընձուղտները «խոսում են» միմյանց հետ, ինչպես օրինակ դելֆինները՝ օգտագործելով ուլտրաձայնը: Այդ ձայնը մարդու համար լսելի չէ: Ընձուղտը ունի միայն երկու իրական թշնամի՝ առյուծը և մարդը: Մարդիկ տարիներ շարունակ անխնա ոչնչացրել են ընձուղտներին, և այդ պատճառով նրանց քանակը խիստ նվազել է, որոշ վայրերում ընձուղտները լրիվ անհետացել են: Այսօր նրանց կարելի է հանդիպել Աֆրիկայի մի շարք երկրների արգելոցներում և, իհարկե, կենդանաբանական այգիներում, որտեղ նրանք իրենց բոլորովին էլ վատ չեն զգում։
- Լրացրո՛ւ աղյուսակը՝ պատասխանելով հարցերին։ 1 միավոր
| Որտե՞ղ են ապրում ընձուղտները։Ընձուղտները ապրում են Աֆրիկայի սավաննաներում, փոքրիկ խմբերով: | |
| Ինչպե՞ս են ընձուղտները դիմավորում նորածին ձագուկին։Ընձուղտը ունենում է 1 ձագ, սակայն ընձուղտիկի լույս աշխարհ գալը տոն է ողջ հոտի համար: Նրանք բոլորը հավաքվում են փոքրիկին տեսնելու և ողջունում են՝ քնքշորեն հպվելով նրան: | |
| Ինչպե՞ս են որոշում ընձուղտի տարիքը։նախշերի օգնությամբ կարելի է որոշել ընձուղտի տարիքը: Որքան մուգ են դրանք, այնքան ավելի մեծ է ընձուղտը: | |
| Օրվա մեծ մասն ինչպե՞ս է անցկացնում ընձուղտը։Ընձուղտը կարող է ջրի կարիք չզգալ ավելի երկար, քան ուղտը: |
- Տեքստից օգտվելով՝ ավարտի՛ր նախադասությունները։ 1 միավոր
Սնվելով հյութեղ բույսերով՝ նա հագեցնում է նաև իր ծարավը:
Ընձուղտները քաջաբար պաշտպանում են փոքրիկներին՝ անկախ նրանից, թե ում ձագն է նա:
- Գտի՛ր ճիշտ վերջաբանը և կարդա՛ առածները։ 1 միավոր
Բարին որ չլիներ,
Գործը վաղվան մնաց,
չարն աշխարհը կքանդեր։
իմացիր՝ կորավ -գնաց։
բարին որ չլիներ, չարն աշխարհը կքանդեր:
գործը վաղվան մնաց, իմացիր՛ կորավ-գնաց:
- Տեքստից դո՛ւրս գրիր ընձուղտների մասին պատմող ամենազարմանալի տեղեկությունը։ 1 միավոր Ընձուղտները «խոսում են» միմյանց հետ, ինչպես օրինակ դելֆինները՝ օգտագործելով ուլտրաձայնը:
- Ընձուղտները «խոսում են» միմյանց հետ, ինչպես օրինակ դելֆինները՝ օգտագործելով ուլտրաձայնը:
Բառային աշխատանք
1.Տեսքստից դո՛ւրս գրիր բոլոր թվերը և գրի՛ր բառերով։ 1 միավոր մեկ, տասնվեց, քսան հիցուն հինգ, երեսունվեց երեսուն շատտասնմեկ, վեց, հիցուն:
2.Գրի՛ր կանաչիով ներկված բառերի հոմանիշները։ Անհրաժեշտության դեպքում՝ կարող ես օգտվել առցանց բառարանից։ 1 միավոր
յուրահատուկ-առացնահատուկ վեճեր-կռիվներ, հպվել-դիպչել, նվազել-պակասել
- Տրված բառերը գրի՛ր համապատասխան սյունակներում։ 1 միավոր
Ընձուղտ, մարդ, ձայն, փոքրիկ, մանկապարտեզ, անխնա, բույս, հյութեղ, ջուր։
| Պարզ բառեր | Բարդ բառեր | Ածանցավոր բառեր |
| ձայն | ընձուղտ | փոքրիկ |
| մարդ | անխնա | |
| բույս | Մանկապարտեզ | հյութեղ |
| ջուր |
- Տրված բառերից առաջ հատկանիշ ցույց տվող բառեր գրի՛ր։ 1 միավոր
Անուշ այգի
Օգտակար կենդանի
Բարձրահասակ ընձուղտ
Ուրախ մարդ
- Գրի՛ր տեքստում երկնագույնով նշված բառերի հականիշները։ 1 միավոր
- զվարճալի-տխրալի սուր-տափակ, ամուր-թույլ
- Բացատրի՛ր «կրակի հետ խաղալ» և «ձեռք քաշել» դարձվածքները։ «կրակ» կամ «ձեռք» բառի գործածությամբ ուրիշ դարձվածքներ գտի՛ր։ Կարող ես օգտվել դարձվածքների բառարանից։ 1 միավոր
- վտանգավոր քայլ կատարել
- Հրաժարվել
Share this:
Related
Մայրենի լեզուն 4-րդ դասարանում. ծրագիր07.07.2023In “2023-2024 ուստարի”
Կարդում ենք Թումանյան15.01.2024In “2023-2024 ուստարի”
Ֆիլմադարան05.07.2023In “2023-2024 ուստարի”
Հեղինակ՝ Անահիտ Հարությունյան
Ողջո՜ւյն: Ես Անահիտ Հարությունյանն եմ: Դասավանդում եմ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում: Դիտել Անահիտ Հարությունյան-ի բոլոր գրառումները
Թողնել մեկնաբանություն
Write a comment…Մեկնաբանություն
Գրառումների նավարկումը
ՆԱԽՈՐԴPrevious post:Ապրիլի 8-12-ի անելիքներ
ՀԱՋՈՐԴNext post:ՈւղտըSearchSEARCH
- Ապրիլի 2024
- Մարտի 2024
- Փետրվարի 2024
- Հունվարի 2024
- Դեկտեմբերի 2023
- Նոյեմբերի 2023
- Հոկտեմբերի 2023
- Սեպտեմբերի 2023
- Օգոստոսի 2023
- Հուլիսի 2023
- 2023-2024 ուստարի
- Համո Սահյան
- Հաշվետվություն
- Հեռավար սովորողներ
- Հորինուկներ
- Ճամբար
- Ճամփորդություն
- Մայրենի լեզու
- Միլենա Դաղբաշյան
- Նախագծեր
- Շաբաթական աշխատակարգ
- Շուրջտարյա
- Ուսումնական աշուն
- Ուսումնական գարուն
- Ուսումնական փաթեթ
- Ուսումնական օրացույց
- Ուսւմնական ամառ
- Սովորողներ
- Ստուգատես
- Վիլյամ Սարոյան
- Տոներ, ծեսեր
- Ֆիլմադարան
- Ամանոր
- Անհատական ռադիո, TV
- Աշնանային հավաք
- Առանց կարգի
- Ավետիք Իսահակյան
- Բառարաններ
- Ես կարդում եմ
- Զատիկ
- Ընթերցարան
- Ընթերցողական
- Իմ գրադարանը
- Ինքնաստուգումներ
- Ծրագիր
- Կարդում ենք Չարենց
- Կարդում ենք Աղայան
- Կարդում ենք Թումանյան
- Կոմիտասյան օրեր
- Կրթահամալիրի տոն. Սեբաստացու օրեր
Մայրենի լեզու Blog at WordPress.com.
Privacy & Cookies: This site uses cookies. By continuing to use this website, you agree to their use.
To find out more, including how to control cookies, see here: Cookie Policy
Design a site like this with WordPress.com